Tag Archives: Brexit

Tweeënhalf jaar van naweeën van het Britse EU referendum hebben mij geleerd dat niets aan Brexit simpel is.

Mede, of misschien vooral, door toedoen van de schreeuwmedia hier is de kloof die zich op 24 juni 2016 openbaarde volop uitvergroot en uitgebuit, waardoor het nu min of meer normaal is voor burgers om hun referendumvoorkeur te zien als een onderdeel van hun wezen.

De lijnen waarlangs het debat zich afspeelt vertonen enige gelijkenis met die van etnische dan wel religieuze conflicten: het verheerlijken van een historische gebeurtenis (het referendum), het wantrouwen van de ander en de waarachtigheid van diens argumenten, en het ondergeschikt maken van andere overwegingen aan die van het winnen van het grondconflict. De redelijkheid is het kind van de rekening en argumenten worden vaker gewonnen op basis van loyaliteit dan op basis van waarde.

Niets te winnen

De tragiek is dat er helemaal niets te winnen valt. Het is breeduit gedocumenteerd dat er voor een Verenigd Koninkrijk buiten de EU bijzonder weinig hoop gloort om op welke wijze dan ook een betere natie te worden. Evenzeer biedt een uitkomst waarbij Brexit wordt afgelast op zichzelf niets inspirerends: het is terug bij af, minus de schade die in het proces is opgelopen.

Intussen hebben alle hoofdrolspelers hun eigen agenda’s, en Brexit heeft het hele politieke firmament vloeibaar gemaakt. Juist omdat Brexit zelf niets te bieden heeft, gaat het de politici om andere zaken, waar ze via het winnen van de slag om Brexit aan toe hopen te komen. Als ik het mag oversimplificeren, Theresa May wil van het VK een gesloten fort maken, Jeremy Corbyn wil een socialistische regering, de Brexiteers willen samen met hun zakenvriendjes de Britse rijkdommen verdelen en elkaar elke dag feliciteren met hun macht. En een paar rekeningen verheffen met Ierland.

Volksverraad

In de context van dit alles, waar sta je dan als een politicus of burger die een redelijke uitweg nastreeft – een oplossing die recht doet aan de belangen en voorkeuren van zo veel mogelijk mensen? Dat zo’n oplossing waarschijnlijk neerkomt op het instandhouden van een nauwe samenwerking met de EU stelt je al meteen voor een probleem, omdat een dergelijke suggestie door de schreeuwmedia meteen wordt weggezet als volksverraad – en politici, vooral die in de regering, zijn erg gevoelig voor wat deze media roepen.

Bovendien heb je een smet indien je op enig moment tegen Brexit hebt geargumenteerd – daarmee heb je je vereenzelvigd met de elite, en wie wil er in 2019 nou nog naar de elite luisteren? Zeg je nu en dan redelijke dingen, dan heb je ook nog eens het probleem dat de aarts-remainers je tot mascotte voor hun heilige strijd verheffen, waarmee je kansen op een dialoog met lieden aan de Brexit-zijde zijn verdampt.

Can of worms

Etnische en religieuze conflicten hebben de gewoonte om generatieslang door te etteren, tot een moment waarop geen van de betrokkenen nog weet heeft van de wortels van het conflict, alleen maar de zekerheid dat het eigen wezen en de eigen groepsverbanden hun kracht ontlenen aan de aanwezigheid van het conflict. Het zou dus kunnen dat we in het VK nog vele jaren bakkeleien over de EU, hoewel de huidige jonge generaties in grote meerderheid tegen Brexit zijn en het verwacht mag worden dat hun invloed geleidelijk zal toenemen.

De vraag is of er tegen de tijd dat de huidige machthebbers plaatsmaken voor een nieuwe generatie nog een open debat kan plaatsvinden, of dat er zoals in bijvoorbeeld Noord-Ierland (of, zeg, het Europese landbouwbeleid) een soort kunstmatig evenwicht wordt bereikt waarbij de geringste verandering het fundament onder het hele bouwwerk wegslaat. Wat in goed Brits ook wel ‘a can of worms’ heet.